18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Podkarpackie po 25 latach. Nowoczesny przemysł lotniczy i duża emigracja

Redakcja
Podkarpackie po 25 latach
Podkarpackie po 25 latach arch. Polskapresse / zdj. ilustracyjne
Na Podkarpaciu żyje się najdłużej i najbezpieczniej w kraju, a mimo to w ciągu ostatnich 25 lat w poszukiwaniu pracy wyjechało stąd ok. 200 tys. osób. Region skupia 90 proc. polskiego przemysłu lotniczego, a jednocześnie ma najniższe w kraju PKB.

Podkarpackie po 25 latach. Nowoczesny przemysł lotniczy

Zdaniem ekonomisty i rektora Wyższej Szkoły Zarządzania w Rzeszowie Krzysztofa Kaszuby, duża emigracja zarobkowa i bezrobocie - na Podkarpaciu i w całej Polsce - to porażka wszystkich rządzących krajem ekip.

Podobną opinię ma były działacz opozycji solidarnościowej, a w wolnej Polsce m.in. wicewojewoda krośnieński, wojewoda przemyski oraz wiceminister finansów, Adam Pęzioł, który wskazuje, że emigracja zarobkowa w regionie "powinna przerażać wszystkich". "To już nie jest niepokojące, ale dramatyczne zjawisko" – ocenił.

Region doświadczył już masowej emigracji w pierwszej połowie XX wieku - w latach 1927-38 za pracą na stałe lub czasowo wyjechało stąd ponad 150 tys. osób. Emigracja zarobkowa istniała także w czasach PRL, była jednak nieznaczna. Zatrudnienie dla dużej części mieszkańców dawały stworzone pod koniec lat 30. ubiegłego wieku fabryki Centralnego Okręgu Przemysłowego - tak było również na początku ustrojowej transformacji po 1989 r. W połowie lat 90. emigracja znów przybrała na sile, urastając do skali porównywalnej z okresem międzywojennym. Kierunki wyjazdów to USA i kraje UE.

Ćwierć wieku temu obszar dzisiejszego woj. podkarpackiego w całości lub w części zajmowało pięć województw: krośnieńskie, przemyskie, rzeszowskie, tarnobrzeskie i tarnowskie. Nazwy Podkarpacie używano jedynie w odniesieniu do ówczesnego woj. krośnieńskiego. Małe województwa raczej nie były ze sobą związane; łączył je przede wszystkim ośrodek akademicki w Rzeszowie, regionalna rozgłośnia radiowa, oddział telewizji czy czytany w całym regionie dziennik „Nowiny”.

Woj. podkarpackie w obecnej formie jest efektem reformy administracyjnej 1999 r. Pierwotnie mówiono o Małopolsce Wschodniej lub woj. rzeszowskim; nazwę Podkarpackie przeforsował ówczesny wicemarszałek Sejmu Stanisław Zając z Jasła. Nie wszyscy byli z niej zadowoleni - dotyczyło to m.in. mieszkańców Rzeszowa, Mielca, Tarnobrzegu czy Stalowej Woli.

Województwo tworzy 21 powiatów i cztery miasta na prawach powiatu. W jego skład weszło 16 gmin miejskich, 34 miejsko-wiejskie oraz 110 wiejskich. Pęzioł przyznaje, że obawiał się o trwałość regionu. Tendencje odśrodkowe widział m.in. w słabych związkach poszczególnych miast i części województwa z jego stolicą. "Po 15 latach udało się jednak stworzyć w miarę spójny organizm" – podkreśla.

Ważnym dla regionu wydarzeniem było utworzenie w 2001 r. Uniwersytetu Rzeszowskiego. Powstał z połączenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej, filii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Zamiejscowego Wydziału Ekonomii Akademii Rolniczej w Krakowie. Aktualnie jest największą uczelnią na Podkarpaciu.

Równolegle powołano do życia wiele państwowych wyższych szkół zawodowych, m.in. w Jarosławiu, Krośnie, Sanoku, Przemyślu i Tarnobrzegu. Powstały też uczelnie niepubliczne. Te, które przetrwały, jak np. Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie czy Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Rzeszów-Przemyśl, rozwijają się, wprowadzają nowe kierunki studiów, rozbudowują infrastrukturę.

"Efekty zmian w szkolnictwie wyższym możemy zobaczyć nie tylko na uczelniach. Dzięki tej transformacji Rzeszów stał się ważnym ośrodkiem akademickim, a stolica Podkarpacia tętni życiem" – zauważył rektor UR prof. Aleksander Bobko.

Zmiany dotyczyły także gospodarki. Zdaniem Kaszuby, pod względem gospodarczym Podkarpacie w ostatnich 25 latach wykorzystało swoją szansę. "Pojawiły się nowe prężne firmy, które swoimi produktami podbijają nie tylko polski rynek, ale również świat" – podkreślił. Jako przykład podał producenta farb firmę Śnieżka spod Dębicy i jednego z największych producentów mebli w Europie - grupę Nowy Styl z Krosna. "Jest też rzeszowskie Assecco, która z lokalnego przedsiębiorstwa stała się czołową firmą z sektora IT w Europie" - dodał Kaszuba.

Od początku transformacji stopa bezrobocia na Podkarpaciu jest z reguły wyższa niż średnia dla całego kraju. Problem bezrobocia nasilił się w regionie już niedługo po 1989 r. Szczególnie narażone na to zjawisko były te powiaty i miasta, gdzie istniał jeden duży zakład, zatrudniający większość mieszkańców. Tak było np. w Mielcu, gdzie kilkanaście tysięcy osób pracowało w zakładach lotniczych WSK Mielec. Aby zapobiec katastrofie, jaką byłby ich upadek, rząd powołał w tym mieście w 1995 r. pierwszą w Polsce specjalną strefę ekonomiczną.

Jak duży wpływ na Mielec miała i nadal ma SSE, pokazują dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie. Wynika z nich, że stopa bezrobocia w chwili powstania strefy w Mielcu w 1995 r. wynosiła 20 proc. Po trzech latach istnienia SSE wskaźnik ten spadł do 12 proc. Od tego czasu stopa bezrobocia w powiecie mieleckim zawsze jest niższa niż w innych częściach regionu.

W regionie były też firmy, które w nowej rzeczywistości radziły sobie znakomicie. Krośnieńskie Huty Szkła "Krosno" były jedną z pięciu spółek notowanych na pierwszej sesji warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych w 1991 r. Wprawdzie od 2009 r. spółka jest w stanie upadłości, jednak wciąż pracuje w niej ponad 2 tys. osób.

Sukcesem regionu jest klaster Dolina Lotnicza, który skupia ponad 100 firm z sektora lotniczego. Na Podkarpaciu wytwarza się ok. 90 proc. polskiej produkcji lotniczej. Wśród najważniejszych firm działających w klastrze jest PZL Mielec, gdzie produkowane są helikoptery Black Hawk.

W woj. podkarpackim mieszka ponad 2,1 mln osób - nieznacznie więcej niż na tym terenie w 1995 r. Mężczyźni żyją tu średnio ponad 74 lata, a kobiety ponad 82 lata - dłużej niż średnio w Polsce. Statystyki wskazują, że region należy do nielicznych w kraju, gdzie od początku transformacji notuje się dodatni przyrost naturalny. Te same badania pokazują jednak, że region plasuje się na jednym z ostatnich miejsc pod względem wysokości średniego wynagrodzenia i wielkości PKB na mieszkańca.

Alfred Kyc, Wojciech Huk

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na przemysl.naszemiasto.pl Nasze Miasto