Pierwsza wojna pochłonęła w Karpatach setki tysięcy ofiar. Tylko w lasach Nadleśnictwa Komańcza znajduje się 17 cmentarzy z tego okresu, część z nich dopiero niedawno zidentyfikowano i oznaczono krzyżami.
- Zapewne wiele grobów wciąż pozostaje niezidentyfikowanych i zapomnianych, ale o tych znanych pamiętają leśnicy z Podkarpacia - mówi Edward Marszałek, rzecznik RDLP w Krośnie.
W lasach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie znajdują się 52 cmentarze wojenne z obu wojen światowych, 4 cmentarze rzymskokatolickie, 27 cmentarzy obrządku wschodniego, 4 kirkuty, 15 cmentarzy cholerycznych, 96 mogił zbiorowych i pojedynczych.
Miejsca dawnych pochówków znaczą też często kapliczki leśne, których naliczono 222, jak również 239 krzyży pokutnych lub wotywnych.
Na terenie Nadleśnictwa Bircza miejsca pamięci i pochówków są w leśnictwach Malawa, Trójca, Pechnów, Jamna, Borysławka i Jureczkowa. W nadleśnictwie Cisna zachowały się stare cmentarze przy cerkwiskach: w Jaworcu, Zawoju, Solinkce, Habkowcach. Co roku leśnicy porządkują też miejsce upamiętniające katastrofę śmigłowca ekipy 997, znajdujące się na terenie lasu.
CZYTAJ TEŻ: Opowieść o tym, jak się żyło w Solinie przed budową zapory
Na terenie Nadleśnictwa Dukla znajduje się zrewitalizowany dwa lata temu cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej. Stoi tam drewniany krzyż, opatrzony tablicą upamiętniającą miejsce i wydarzenie. W lesie w Cergowej jest też samotna mogiła -
polskiego żołnierza poległego w czasie kampanii wrześniowej 1939 roku.
- Miejscem pamięci szczególnie ważnym jest krzyż i obelisk w leśnictwie Borownica, na ścieżce przyrodniczo-leśnej. To miejsce prawdopodobnego pochówku dowódcy i żołnierzy 17 pułku piechoty im. Ziemi Rzeszowskiej, poległych tu w czasie wojny obronnej 1939 roku - opowiada Edward Marszałek.
Nadleśnictwo Jarosław dba o stan mogił żołnierskich z czasów I wojny światowej zlokalizowanych na terenie leśnictwa Bór, Łapajówka i Surmaczówka.
W leśnictwie Bór są masowe groby żydowskie i polskie. Pojedyncze mogiły można spotkać w lasach każdego nadleśnictwa.
Ofiary terroru hitlerowskiego upamiętnia cmentarz w leśnictwie Bierówka (Nadleśnictwo Kołaczyce). Z kolei w Nadleśnictwie Odrzykoń można zobaczyć dawne cmentarze choleryczne z XIX w.
Swoją historię ma też pamiątkowa pomnikowa płyta i drewniany krzyż w miejscu po dawnej leśniczówce Celinów (na terenie obecnego leśnictwa Wapowce).
- Doskonale widać fundamenty niedużego domu oraz punkt w którym stał piec. Leśniczy Franciszek wraz z synem i pomocnikiem zginęli tu tragicznie z rąk UPA w nocy z 27 na 28 października 1945 roku. Leśniczówkę podpalono, a ciało leśnika wrzucono do ognia. Okoliczni mieszkańcy twierdzą, że drugiemu z synów udało się uciec do pobliskiej wsi i ocalić życie. Znajdujemy tu kilka codziennych przedmiotów z tamtych lat, np. medalik leśniczego - opowiada Edward Marszałek.
Na terenie leśnictwa Szydłowiec w Nadleśnictwie Mielec, w okolicach wsi Przyłęk, znajdują się mogiły pochodzące z okresu II wojny światowej.
- W pojedynczej mogile znajdującej się blisko leśniczówki według przekazów ustnych miejscowej ludności pochowana została osoba pochodzenia żydowskiego, rozstrzelana przez Niemców na skraju wsi Przyłęk. W pięciu mogiłach położonych w zagłębieniu, o ukształtowaniu przypominającym stanowisko artyleryjskie, pochowani zostali, według jednej z hipotez, żołnierze o nieustalonej narodowości (Niemcy lub Rosjanie). Natomiast według ustnych relacji mieszkańców Przyłęka, w mogiłach tych pochowane zostały kobiety pochodzenia żydowskiego, które w czasie II wojny światowej, więzione przez Niemców w obozie w Przyłęku, oczyszczały pobocza i przyległy do drogi Mielec-Kolbuszowa teren, aby uniemożliwić partyzantom ataki z lasu na drogę. Po zakończeniu tych prac, zostały rozstrzelane przez Niemców i pochowane w zbiorowej mogile – opowiada Edward Marszałek.
CZYTAJ TEŻ: Badacze prowadzą poszukiwania sztolni "Róża" na terenie Nadleśnictwa Cisna w Bieszczadach
Pracownicy Nadleśnictwa Lesko tradycyjnie dbają o miejsce straceń na górze Gruszka, gdzie śmierć z ręki niemieckich oprawców poniosło 112 patriotów polskich. Pamiętają też o miejscu egzekucji ostatniej grupy więźniów z sanockiego więzienia, której dokonali Niemcy 27 lipca 1944 roku w Zasławiu w lesie "Hanusiska", niedaleko Zagórza, przy drodze do Leska. Rozstrzelano tam wówczas wszystkich więźniów politycznych z celi nr 32 więzienia w Sanoku oraz kilka innych osób, przeważnie kobiet, zabranych z placówki Gestapo - ogółem 36 ofiar.
Na terenie Nadleśnictwa Rymanów są cmentarze połemkowskie – w Darowej i Wołtuszowej. Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne zadbało o uporządkowanie mogił na terenie leśnictwa Stefkowa, Wańkowa i Zawadka. Nadleśnictwo Tuszyma stale opiekuje się miejscem na terenie leśnictwa Sokole, gdzie pracownicy UB zamordowali żołnierza AK Józefa Wałka ps. "Żbik".
- W przyszłym roku planowana jest systemowa inwentaryzacja leśnych cmentarzy i miejsc pochówku, nie tylko na naszym terenie, ale w całych Lasach Państwowych - mówi Edward Marszałek.
Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?