Sensacyjne odkrycia podczas prac archeologicznych w Łupkowie! To m.in. grot włóczni z epoki brązu

Nowy Łupków (do 2011 r. - Łupków) to osada w gminie Komańcza w powiecie sanockim. Powstaje tu gazociąg przesyłowy relacji Polska - Słowacja, a przy okazji prowadzone są prace archeologiczne.

- Odkryliśmy kamienne fundamenty dawnej plebanii przy cerkwi greckokatolickiej, tzw. popówki, gdzie jak nazwa wskazuje mieszkał pop - mówi Mirosław Mazurek z Pracowni Archeologicznej, która prowadzi tu badania dla Gaz - Systemu, wspólnie z firmą badawczą APB Thor.

- Budynek z dwoma wejściami miał wielkość 21 na 13 m i składał się z 10 pomieszczeń. Na pewno jednym z nich była łazienka z systemem kanalizacyjnym, który odchodził do rzeki. Jak na czasy międzywojenne popówka była nowoczesna, z rozbudowanym systemem grzewczym, z dwoma piecami.

Nie wiadomo dokładnie jak datowane jest jej powstanie, ale jak słyszymy, na planach katastralnych z 1851 r. już widniała.

- Sądząc po liczbie militariów, które znajdujemy dookoła, kulek szrapnelowych, łusek, na pewno były tu prowadzone intensywne walki podczas I wojny światowej. Zapewne budynek ten uległ zniszczeniu. I prawdopodobnie jego remont wykonywany był w 1923 r., ponieważ między dwoma kamieniami fundamentu wydobyliśmy monetę z tego roku.

W badaniach uczestniczą też zaprzyjaźnieni z archeologami członkowie Stowarzyszenia Eksploracyjno - Historycznego Galicja. Znaleźli mnóstwo przedmiotów codziennego użytku, tabliczki na drzwi z nazwiskami przedwojennych mieszkańców Łupkowa, np. Jakóbowie, czy Kusińscy, narzędzia, saperki wojskowe, motyki, siekiery, podkowy, część uprzęży końskiej, orczyki, okucia, fragmenty żyrandola, świecznika, ceramiki, drzwiczki od pieca, buteleczkę, kałamarz, a nawet mydelniczkę.

Natknęli się także na cegłę z wytłoczeniem: popówka - W okresie międzywojennym cegły często były sygnowane. Zazwyczaj miejscowością, w której znajdowała się cegielnia, albo nazwiskiem właściciela. Natomiast tu mamy bardzo nietypową sytuację, gdzie oznaczono inwestycję - zwraca uwagę Mirosław Mazurek.

W pobliżu odkryta została prawdziwa perełka, czyli odznaka "Orlęta". Bardzo rzadka. Przedstawiająca 4 stylizowane sylwetki orląt, a pośrodku w okrągłym medalionie herb Lwowa, otoczony napisem „Obrońcom Kresów Wschodnich”. Bartosz Musiał trafili też na prawdziwą sensację: brązowy grot włóczni z epoki brązu, sprzed kilku tysięcy lat. Wielkości ok. 10 cm. Miał też szczęście i chwilę później znalazł austro - węgierski nieśmiertelnik, czyli element pozwalający na identyfikację żołnierzy w razie śmierci, bądź ranienia. - Prawdopodobnie wewnątrz znajduje się karteczka i będziemy próbowali odczytać nazwisko żołnierza - mówi Mirosław Mazurek.

Póki co, zakończył się etap bardzo dokładnej dokumentacji budynku. W planach jest rekonstrukcja zarysu dawnej plebanii w innym miejscu, za rzeką.

Iwona Dominiak, rzecznik GAZ - SYSTEMU zaznacza, że firma dba o relikty przeszłości na trasach inwestycji.

- Odkryte podczas budowy gazociągu historyczne fundamenty zdają się potwierdzać istnienie w tym miejscu zespołu cerkiewnego. Dotychczas świadczyły o tym dokumenty, gasnąca ludzka pamięć i położony nieopodal cmentarz z licznymi, porośniętymi mchem nagrobkami sprzed 1945 r. oraz kamienną podmurówką i żelaznymi krzyżami ze zwieńczeń świątyni z początku XIX w.

Transgraniczny gazociąg (interkonektor) ma połączyć systemy przesyłowe gazu ziemnego Polski i Słowacji. GAZ-SYSTEM prowadzi budowę ok. 61-kilometrowego odcinka Strachocina - granica RP, słowacki Eustream a.s. nieco ponad 100-kilometrowego odcinka granica RP – Veľké Kapušany. Gazociąg będzie miał średnicę 1000 mm, ciśnienie robocze 8,4 MPa, zaś jego przepustowość wyniesie w kierunku Polski 5,7 mld m3, a w kierunku Słowacji 4,7 mld m3 gazu rocznie, z możliwością dalszego zwiększenia przepustowości do 9,5 mld m3/rok w obu kierunkach.

GAZ-SYSTEM 6 września 2019 r. zainaugurował budowę polskiej części. Wykonawcą robót budowlanych jest konsorcjum firm Budimex S.A. (lider konsorcjum) i Mostostal Kraków S.A. Nadzór inwestorski sprawuje ECMG GmbH.