W Ustrzykach Dolnych odsłonięto tablicę poświęconą członkowi „Grupy Ładosia”

Grupa podczas II wojny światowej zajmowała się organizacją i produkcją nielegalnych paszportów do krajów latynoamerykańskich. Te dokumenty przekazywane Żydom zwiększały ich szansę na przeżycie na terenach okupowanych przez Rzeszę Niemiecką.

- Zebraliśmy się, żeby zostawić ślad pamięci o człowieku odważnym, który urodził się w tym miejscu. Ta postać stawia nas przed obowiązkiem odniesienia się do relacji polsko - żydowskich na przestrzeni wieków oraz w latach 30. wieku XX. Te dwa narody żyły w jednym domu, który nazywał się II Rzeczpospolita. Nad tym domem zawisły czarne chmury niemieckiego nazizmu, który znienawidził równo Polaków i Żydów. Do obrony tego domu stanęli polscy żołnierze polskiego pochodzenia, ale równieżżydowskiego. Grupa Aleksandra Ładosia (dyplomaty pochodzącego z Głogowa Młp. - przyp. red.) współpracująca z Eissem, dołącza tutaj w Ustrzykach Dolnych do szlaku walki o niepodległość i godność każdego człowieka. Bez nich nie byłoby możliwości uratowania kilku tysięcy Żydów w Polsce - powiedział Karol Nawrocki.

Podczas odsłonięcia tablicy sylwetkę Eissa przedstawił dr Dariusz Iwaneczko, dyrektor oddziały IPN w Rzeszowie.

- Chaim Yisroel Eiss (1876– 1943) urodził się w Ustrzykach w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej. Miał dziesięcioro rodzeństwa, z których żadne nie dożyło wieku dorosłego. Imię Chaim, oznaczające „życie”, ma charakter symboliczny - zostało Eissowi nadane jako jedynemu dziecku, które przeżyło. Eiss w 1900 roku wyjechał do Szwajcarii, by rozpocząć studia. W czasie I wojny światowej pomagał uchodźcom. Aktywnie działał w społeczności żydowskiej - był jednym z założycieli i liderów międzynarodowej organizacji politycznej Agudat Israel. - Zdobyte kontakty wykorzystał w czasie II wojny światowej, by ratować Żydów skazanych przez Niemców na zagładę. Nawiązawszy współpracę z dyplomatami z polskiego poselstwa w Bernie, stworzył sieć przemytu paszportów do gett znajdujących się na terenie okupowanej Polski. Współfinansował działania „Grupy Ładosia”, zdobywał listy z nazwiskami Żydów, dla których przygotowywane były dokumenty oraz zdjęcia niezbędne do wystawienia paszportów – powiedział Dariusz Iwaneczko.

Pamiątkowa tablica została sfinansowana z budżetu Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. Została zamontowana we wnętrzu Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ustrzykach Dolnych, wybudowanej na na fundamentach synagogi. Synagoga z pierwszej połowy XIX wieku została doszczętnie zdewastowana przez Niemców w czasie II wojny światowej. Po zakończeniu wojny budynek służył jako magazyn zbożowy. Po gruntownej przebudowie, obecnie mieści się tutaj biblioteka.

Jak niedawno poinformował Dziennik Gazeta Prawna, Instytut Jad Waszem nie przyznał Aleksandrowi Ładosiowi i Stefanowi Ryniewiczowi tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ładoś i Ryniewicz byli polskimi dyplomatami działającymi podczas II wojny światowej w Szwajcarii. Dzięki wydawanym przez Polaków, sfabrykowanym paszportom państw latynoamerykańskich, udało się ratować Żydów z rąk niemieckich okupantów. Nie podano powodów odmowy przyznania tytułów polskim dyplomatom.